Denne gongen vil eg ta opp bekymringa mi kring psykisk helse og personar med nedsett funksjonsevne.  I fylgje Bufdir har halvparten av alle med nedsett funksjonsevne psykiske plager.

Vidare Skriv Bufdir at nesten to av 10 av personar med nedsett funksjonsevne mottar kommunale pleie og omsorgstenester.

Bufdir skriv og dette:

Det er et offentlig ansvar å fremme helse og forebygge sykdom, samt å sikre nødvendige helse- og omsorgstjenester til hele befolkningen. Alle skal ha et likeverdig tilbud om helsetjenester uavhengig av diagnose, bosted, personlig økonomi, kjønn, etnisk bakgrunn og den enkeltes livssituasjon (HOD, Stortingsproposisjon 1 S [2013–2014]).

Artikkel 25 i FN-konvensjonen om rettighetene til mennesker med nedsatt funksjonsevne slår fast at alle har rett til den høyest oppnåelige helsestandard uten diskriminering på grunn av nedsatt funksjonsevne.

Ei vond kjensle

Eg har ei vond kjensle at handa rundt pengesekken og prioriteringane rundt ressursane i kommunane  har hardna til. Samstundes må ein gjerne ha ei mastergrad i offentleg forvaltning for å forstå kva ein har krav på. Det er krevjande å ha ein funksjonsnedsetting, mange har smerter, kronisk trøttheit, men og kognitive vanskar og problem med å lese og skrive.  Du skal vera temmeleg oppegåande for å vera sjuk i dagens samfunn. Mange må kjempe ein kamp for å få det dei har krav på. Ikkje alle har eit nettverk å støtta seg på. Dei føler seg åleine. Når børa vert tung å bera og ingen ser deg, kan verda virka utan meining. Det er ganske farleg. Det er lite fagkompetanse ute i kommunane fryktar eg. Det å stå på terskelen hjå fastlegen å fortelje at du føler deg åleine, er ikkje lett.

Eg trur og det å vera pårørande til nokon som har nedsett funksjonsevne, det å bistå med hjelp og støtte kan vera krevjande. Ein kan ikkje forvente at folk flest skal klare å finne ut av alle lover og reglar på eiga hand.  Men slik er kvardagen for mange. Som eg har skreve før er det mange som bekymrar seg for morgondagen. For eg hjelp i morgon? For eg dusja og gått på do i morgon? Du treng ikkje vera psykolog for at slike tankar, dag ut og dag inn går på helsa laus.

Kjenner på det sjølv

Eg føler meg ofte motlaus sjølv, men eg har familie og vener. Eg har og nytt godt av helsesystemets goder. Eg får hjelp av helsesystemet. Men eg har høgre utdanning, mannen min har høgre utdanning  og eg har ei ressurssterk mor og far. Det har nok hjelpa meg. Men kva om eg var lågt utdanna? Sleit med å lese å skrive?Om foreldra mine ikkje orka kampen? Og alle skjema då eg var lita? Kva om mor mi ikkje kunne norsk? Kva då?? Kva om eg eller mannen min, ikkje orka meir? Kva då? Eg er heldig, eg veit det.

Men eg må innrømma at eg har tenkt  ofte dei siste par åra, at eg bør flytta.  Sånn at eg kan få det livet eg ynskjer. Eit liv der eg veit at eg får den hjelpa eg har trong for.  Det å ha eit liv handlar ikkje berre om å få stå opp om morgonen, det handlar like mykje om å få ta del i samfunnet. Det er framleis, eit oss og dei perspektiv i samfunnet. Mange føler at dei vert sett ned på.

Eg er aktiv i lokalsamfunnet der eg bur. Om ei stund til har eg både møter i nabokommunen og møter i barnehagen. Begge dei dagane er eg utan hjelp. Eg håper eg får tilkallingsvikar, men eg veit det ikkje. Sånne bekymringar er tunge, men om eg skal ta med mannen og borna for å flytte – må eg vite at det er verdt det? Då må eg vite at eg får henta i barnehagen, gått til tannlegen og møtt opp på møter. Det er langt frå sikkert at jentene mine får like gode vener, som her.

Kan eg elska den eg vil?

Når eg er lengst nede tenkjer eg at eg bør skilja meg frå min smekre mann. Han som må stilla opp kvar morgon og kveld fordi me ikkje orkar folk inn på soverommet. Av og til får eg kjensla av at eg er ei byrde, for han og for samfunnet. Eg vil ikkje vera ei byrde, eg vil vera ein ressurs for han, ha kraft til å vise den kjærleiken eg har for min funksjonsfriske mann. Det er nemleg grunnen til at me vil leve saman. Me elskar kvarandre. Då må samfunnet leggje til rette for oss, at me klarar å halde ut.  At me med nedsett funksjonsevne føler at me har ein verdi. At dei som er pårørande held ut. Men eg er heldig, eg veit det. Eg får eit kjærteikn, kvar kveld, eit kyss. Eg har born med, varme kosar og latter. Det er ei beriking i livet. Eg står opp kvar dag for dei. Eg har nokon som treng meg. Det held meg gåande, så har eg fått den hjelpa eg treng i spesialisthelsetenesta.

Men kva med dei som er åleine og alt vert svart? Av og til er ikkje nettverk nok heller. Det å ha nedsett funsjonsevne vert rett og slett for tungt. Ein ser ikkje dei positive tinga, berre smerten og dei tunge taka. I songen syng dei ,”All you need is love”, eg trur det er sant. Men det å føle seg trygg er og viktig.

Men eg kjem til å sjå på bustadannonser litt til, graset kan jo vera grønare på den andre sida av gjerdet?

Kva ynskjer eg med dette?

Kva eg vil med denne kronikken? Jo eg vil ha meir pengar til psykisk helse for personar med nedsett funksjonsevne. Det er statens plikt å fylgje FN- konvensjonen. Gje alle den hjelpa dei treng, der dei bur. Gje meir pengar inn i spesialisthelsetenesta. Helsetenestene må sjå heile individet. Eg har på følelsen at psykiatrien i Noreg, generelt er for dårleg.  Men når det gjeld personar med nedsett funsjonsevne, må ein tenkje lenger enn basale, primære behov. Tenk om du vart plassert i ein stol, du ville ut, du ville jobbe. Men det fekk du ikkje. Du fekk mat, hjelp til å gå på do. Men du kom deg ikkje ut, du såg berre di eiga stove. Er det sundt?

Eller du fekk jobbe, men då måtte du jobbe gratis. Du kunne få 28 kr i timen. Det var du verdt. Hadde du godtatt det?Det sit så mange der ute som kan og vil så mykje. Dei er godt utdanna og kloke. Det må jo samfunnet nytta seg av.

Men eg trur alle kan gjera litt, arbeidsgjevarar kan ta sjansar med å tilsette folk med nedsett funksjonsevne,  til dømes. Mange vil bidra. Eg vil takka mine oppdragsgjevarar som gjev meg sjansen til å bidra til felleskassa, nesten kvar veke. Det å få lov til å fortelje, at alle har si historie, sin bagasje, det gjev meg ikkje berre pengar til mat på bordet, men kjensla av at eg mestrar som menneskje.