Lever du av å fiske i Noreg i dag, er du sannsynlegvis ikkje ei kvinne.

Eit av våre mest tradisjonsrike yrke har ein elendig likestillingsstatistikk. Kvinner disponerer 12 av 1800 fiskekvoter, i følgje NRK.  Det er ingenting. Under 1 promille, faktisk.

Eg veit ikkje kvifor det er sånn. Tradisjon forklarer sikkert ein del. Det er eit yrke som ofte har gått i arv frå far til son. Fysiske krav kan kanskje forklare noko. Trakassering kan ein annan grunn. Nyleg stod fiskaren Sandra fram og fortalte at ho får respekt på sjøen, men møter elendige haldningar så fort ho kjem på land. Ho har møtt båtselgarar som snakkar babyspråk til ho, ho får spørsmål om ho er på båten for å vaske og ho møter forsikringsselskap som ikkje tar ho alvorleg fordi ho er kvinne.

Dette er på ingen måte bra nok. Alarmklokkene burde ringt i Fiskeridepartementet for lenge sidan. Det har dei ikkje gjort. Og samtidig pågår det store slag i fiskeripolitikken som også vil påverke korleis det vil gå med rekrutteringa av kvinner framover. I vinter føreslo eit ekspertutval, Eidesen-utvalet, på bestilling frå regjeringa å innføre evigvarande kvotar. Det betyr at om du har fått ei fiskekvote frå staten, er denne din til evig tid. Det betyr at ein ressurs som tradisjonelt, og i dagens lovverk, blir sett på som noko me eig i fellesskap, blir privatisert og gitt bort. Det er ingen tvil om at det gjer det dyrare å få seg ei fiskekvote, og med det vanskelegare å kome seg inn i yrket. Det gjer det også vanskelegare å ta politiske grep for meir likestilling, for eksempel ved å øyremerke ein andel kvotar til kvinnelege fiskarar for å få opp rekrutteringa. Fellesskapet kan miste kontrollen over fisken, ein av våre dyrebare og evigvarande felles ressursar.

I fjor gjorde fiskeriministeren fleire grep som også gjer kvotane dyrare, og inngangsbilletten til yrket vanskelegare å få tak i. Han oppheva fylkesbindingane for kvoter, som for eksempel la til rette for at folk i Nordland kunne kjøpe kvoter frå Finnmark. Kjøpesterke fekk ein større marknad å kjøpe frå, prisen gjekk i taket. Han kom også med ein instruks som gjorde det mogleg å flytte ein kvote tildelt ein liten båt over til ein større båt, ein instruks Stortinget heldigvis nettopp fekk stoppa.

Prisgaloppen dei siste åra viser at det har vore ei sterk utvikling over mange år. Prisen for fisketillatelse for farty mellom 11 og 15 meter har for eksempel auka med 682% frå 2007 til 2015 (i følgje Fiskeridirektoratet). Ungdom fortel at dei slit med å kome inn i yrket.

Retninga fiskeripolitikken tar dei neste åra vil vere avgjerande for korleis det går med rekrutteringa av både kvinner og ungdom. Eg er bekymra for ei utvikling der fiskaryrket ikkje lenger blir eit kvardagsleg yrke i små og store kystsamfunna, men at det heller blir eit yrke for nokre få pengesterke som held til i nokre få byar langs kysten. Det er ikkje ei oppskrift på som bidrar til at ressursane i havet kjem lokalsamfunna til gode, som Havressurslova seier dei skal, det er heller ikkje ei oppskrift på meir likestilling.

Heldigvis er det også positive ting på gong. No har Fiskarlaget fått eit eige kvinnenettverk. Kanskje kan det bidra til at me får fleire enn 270 registrerte kvinnelege yrkesfiskarar (av 11 000 totalt) framover.  Eg fryktar berre at eit kvinnenettverk langt på nær er nok for at me skal klare å veie opp for ulempa me har i at Per Sandberg er fiskeriminister.

Bilete: Fiskebåt utenfor Trondheim av Trondheim Havn (CC BY-SA 2.0)