Det er januar. Tida for å bli ny. Bli ein betre versjon av seg sjølv. Lage nyttårsforsett for å klare nettopp dette. I haust fann eg ut kva mitt forsett skal vere. Det skjedde ein kveld eg gjekk nedover Thorvald Meyersgate og svingte inn til høgre ved Olaf Ryes Plass. Det var mørkt. Det regna. Før eg kom til Parkteateret såg eg noko ligge på bakken. Eg var fyllesjuk. Og eg håpte det ikkje var eit menneske.

Men det var eit menneske. Ein mann i femtiåra låg på fortauet vis a vis Parktetaret og dei andre serveringsplassane. Han hadde ei krykke ved sidan av seg. Beina var godt planta i køyrebana. Eg nølte. Var sliten. Hadde slitte fyllenerver. Eg såg mot haustkveldens uteserveringar. Det var nokre titals menneske som sat der på andre sida av vegen. Mange av dei såg mot meg. Eg skjøna at eg ikkje berre kunne gå vidare. Eg sette meg ned, held paraplyen min over mannen og prøvde å få kontakt. Det virka som han var medvitlaus. Etter ei stund veiva han med eine armen, opp i andletet på meg. Eg tenkte: «håpar ikkje han er sjuk og smitsom, eg gidd ikkje å bli sjuk av å vere snill». Like etterpå drog han opp ein gamal telefon frå bukselomma si. Prøvde å gi han til meg. Mannen hadde mista taleevna, og han skjøna ikkje norsk. Eg trur han hadde stelt mobilen, for det var skrive på norsk på telefonlista. Eg trur han trudde eg var ute etter å «ta han». Mannen var rumenar. Ein verdilaus mann i nokon sine auge.

Etter at eg hadde prøvd å kommunisere ei stund, utan hell, kom to unge gutar bort. Dei byrja å snakke til mannen: «her kan du ikkje liggje, då kjem politiet og fjernar deg». Han prøvde igjen å gi mobilen frå seg. I tillegg vrengde han bukselummene. Dei var tomme. Når resultat og kontakt uteblei, gjekk gutane sin veg. Eg trudde fyrst dei skulle gå inn på eine serveringsplassen og låne telefon og ringe ambulansen. Eg var naiv. Dei sette seg berre ned att. Fortsatte å drikke øl. Eg vart ståande attende. Perpleks. Begynte å skjøne at eg sjølv måtte ringe 113. Det hadde eg aldri gjort før.

Medan eg stod der med mine eigne fyllenerver og ikkje heilt klarte å trykke naudnummeret, kom ein mann bort. Han hadde vore på ein av dei andre serveringsplassane, og tilfeldigvis sett at det var noko som skjedde. Han var sjukepleiar. Han prøvde å kommunisere. Tok pulsen. Heldt handa til rumenaren, og sa gong på gong at vi ikkje ville han noko vondt. Det virka som han skjøna. Eg stod og heldt paraplyen over han, og ringde til slutt 113.

Medan ambulansepersonellet løfta rumenaren opp på båra, tviheldt han på handa til sjukepleiaren. Han såg rett på oss to. Med skrekk i auga. Utan å kunne få fram eit einaste ord. Han gispa etter luft. Han gispa etter orda. Ei redsle som framleis sit i kroppen min. Eg kan ikkje førestille meg korleis det må vere, å ligge skada eller sjuk på gata i eit framand land. Utan å forstå språket. Når ein sjølv i tillegg har mista taleevna. Når alle som går forbi vil sende deg til politiet eller kaste deg vekk. Som ser på deg som ein verdilaus mann. Når dei fleste som går forbi ikkje ein gong ofrar deg ei hjelpande hand. Den redsla, i det vêrbitte andletet. Dei oppsperra augo og munnen utan ord. Han slapp til slutt taket på handa til sjukepleiaren.

Ambulansefolka trilla båra på plass, lukka døra, gav meg og sjukepleiaren kvar sine antibackservietter til å tørke hendene med, steig inn i ambulansen og køyrde avgarde. Med ein redd mann. Og meg og ein sjukepleiar ståande attende på Olaf Ryes Plass. Eg var så sett ut av hendinga at eg byrja å grine. Skikkeleg barsking, eg. Men om ingen bryr seg om ein mann som ligg skada på vegen, er det vel ingen som bryr seg om ei bakfull dame i tjueåra grin litt i offentlegheita. Eg takka sjukepleiaren for at han hjalp både meg og rumenaren. Eg har jo aldri lært kva ein skal gjere i slike tilfeller. Det har visst ikkje så mange andre heller. Eg skjønar ikkje kvifor ingen ringde ambulanse eller politi tidlegare, sjølv om dei kanskje var redd rumenaren var rusa eller spelte ut eit triks. Eg er ikkje nokon tøffing, eg stod tross alt og grein fullt openlyst. Eg er eigentleg ei ganske lita dame, sjølv om eg liker å tru at eg er barsk og sterk. Likevel var det eg som måtte bøye meg ned og spørre korleis det gjekk. Kva hadde du tenkt, om det var du som låg på vegen, skadd? Låg der skada utan at nokon stoppa opp og og tilbaud hjelp? Og i dette tilfellet, ville du ha handla annleis om du ikkje tenkte på den skada som ein verdilaus mann?

Eg veit ikkje kvar rumenaren går på gata i dag. Eg veit berre at den septemberkvelden tok utserveringsplassane sitt publikum eit dårleg val. Eit val som indirekte siterar Jokke: «Dette er et respektabelt sted. Et sted hvor folk skal kunne gå i fred, uten å bli tvunget til å se på idioter som de, som er på god vei ned.» Vi treng ikkje eit samfunn som gir merkelappen «verdilause menn». Vi treng eit samfunn der vi alle har såpass medkjensle at vi tar opp telefonen og ringer etter hjelp om nokon er sjuke eller skada. Uansett kven dei er. Eg vonar at nyttårsforsett om ny sommerkropp og personleg økonomisk vekst kan kome i andre rekke, etter eit forsett om å ha empati og handlekraft. Etter eit forsett om å ikkje falle for ignoransen si freistnad. Ikkje eingong i møte med noko eller nokon framande. For det er dette som gjer deg til ein (ny og) betre person. Det er iallefall det som er mitt nyttårsforsett!

Gjesteblogger Mailiss Solheim er bergenser i Oslo, feminist, miljøvernar og veganar. Har snart ein mastergrad i teologi, trener kampsport og er koordinator for Ladyfest Oslo

Bilder:

estranged! | Rajarshi MITRA | CC BY 2.0

Uteservering Malmö 20130710_N8B0104 | News Oresund | CC BY 2.0